LỰA CHỌN AMPLI NHƯ THẾ NÀO?
Theo JP. Landragin
Việc lựa chọn được một chiếc ampli như ý muốn thật không dễ dàng đôi với những người không có điều kiện để mua hay thử tất cả các loại sản phẩm rồi tìm ra loại sản phẩm phù hợp nhất với nhu cầu thường thức của mình. Liệu có các tiêu chí để giúp người mua xác định được loại sản phẩm phù hợp trước khi đưa ra quyết định cuối cùng?
Có thể nói rằng, không phải ampli tạo ra những net đặc trưng của hệ thống âm thanh, mà còn phải kể đến các nhân tố khác như đầu lọc và loa. Tuy nhiên, bộ phần khuếch đại lại là thành phần chính của hệ thống. Đó là một phần bắt buộc phải có, bao gồm bộ tiền khuếch đại có vai trò tiếp nhận tín hiệu từ nguồn âm và sau đó truyền đến ampi công suất, có chức năng cung cấp năng lượng cho loa.
CÓ MỘT CHIẾC APMLI TỐT HAY KHÔNG?
Trên thị trường đa dạng sản phẩm hiện nay, nếu cứ nhìn vào các thông số kỹ thuật hoặc nghe người bán hàng giới thiệu và nghĩ rằng mang về nhà kiểu gì nó cũng chạy tốt, liệu chúng ta có mua được chiếc ampli vừa ý? Đáng tiếc là không. Một bộ dàn được phối ghép để cho ra âm thanh vừa ý là kết quả của sự kêt hợp giữa nhiều mắt xích, bên cạnh những bộ dàn co sự kết hợp hoàn hảo thì cũng có những bộ dàn mà các mắt xích không được liên kết với nhau một cách hợp lý. Trong các điều kiện thử nghiệm, ampli có thể được ghép với các loa có độ nhạy cảm khá cao và chúng được hoạt động trong những điều kiện ổn định. Trong những điều kiện khác (chẳng hạn như đối với những loa có độ nhạy thấp hơn), các ampli sẽ không còn hoạt động hiệu quả như vậy nữa và những kêt quả có thể sai khác đi rất nhiều. Trên thực tế, một vài loại loa khá dễ dàng khi ghep với ampli, trong khi một số loại khác thì khó tính hơn. Do vậy, việc lựa chọn ampli phụ thuộc vào hai nhân tố chủ yếu là hệ thống mà trong đó ampli sẽ hoạt động (gồm các yếu tố khác như đầu đọc, loa,dây, môi trường âm học…) và sở thích của từng cá nhân về mặt thẩm âm. Do vậy, toàn bộ vấn đề là ở chỗ phải tìm được lời giải cho bài toán đó.
AMPLI TÍCH HỢP HAY AMPLI RỜI?
Amply tích hợp
Giải pháp lựa chọn preampli (bộ tiền khuếch đại) và ampli công suất tách riêng rõ rang là tốn kém hơn dùng ampli tích hợp, nhưng lại là giải pháp nên chọn nếu cả prempli và ampli đều là loại được thiết kế kỹ, có chất lượng cao, nếu bạn là người muốn đạt được chất lượng âm thanh tối ưu dù phải chi ra nhiều tiền. giải pháp lựa chọn preampli và ampli công suất rời cũng là bắt buộc trong các hệ thống sử dụng khuếch đại nhiều kênh. Ta thử hình dung một so sánh thú vị khi sản xuất một phiên bản ampli tích howpjvaf một phiên bản tách rời có cùng thiết kế và các linh kiện điện tử, chưa chắc âm thanh của bộ rời đã “ăn đứt” được kiểu thiết kế tích hợp. Nhiều người chơi âm thanh có kinh ghiệm nhận thấy rằng thông thường, những khoản tiền mà bạn phải đầu tư thêm vào dàn rời so với ampli tích hợp sẽ không tỷ lệ thuận với việc nâng cao hiệu quả trình diễn và chất lương âm thanh. Trong thực tế, có rất nhiều chiếc ampli tích hợp mà vẫn có chất lượng rất cao, chiếc Ongaku của Audio Note với giá bán ngang với một chiếc xe hơi sang trọng nhất chẳng cũng là một amli tích hợp đó sao?
LỰA CHỌN CÔNG NGHỆ NÀO?
Đối với nhiều người chơi âm thanh, việc chiếc ampli sử dụng đèn hay bán dẫn là yếu tố rất quan trọng để lựa chọn và quyết định có mua nó hay không. Thiết nghĩ, chúng ta cũng không nên sa vào cuộc tranh luận không thể ngã ngũ và có vẻ như vô bổ về việc lựa chọn ampli “bán dẫn hay đèn”. Trên thực tê, mỗi một công nghệ đều có thể tạo ra những sản phẩm từ tốt nhất đến dở nhất. Tất cả phụ thuộc và kiến thức, kinh nghiệm và bí quyết của nhà sản xuất cũng như chất lượng các linh kiện mà người ta dùng để ráp nên ampli. Một chiếc ampli bán dẫn với các linh kiện được chọn lọc và thiết kế tốt sẽ có âm thanh hay hơn ampli đèn với các linh kiện tầm thường và tất nhiên cũng xảy ra điều ngược lại.
Nhưng cái gọi là “âm thanh của đèn” phải chăng chỉ là sự tưởng tượng? Trên thực tế, người ta thường nhận thấy rằng các ampli sử dụng đèn điện tử mang lại một âm sắc tự nhiên hơn, tròn tiếng hơn, dễ nghe hơn là các ampli sử dụng bán dẫn. Lạ thay, điều này không giải thích trực tiêp được bằng các con số như độ động, độ méo, dài tần… Vậy cảm giác xuât phát từ đâu? Thực ra nó hoàn toàn mang tính chủ quan của người nghe. Nếu bạn từng nghe những bộ ampli bán dẫn loại tốt ví dụ như cả Mark Levinson, Halcro…thì bạn sẽ thấy những ưu điểm của đèn điện tử không phải đã là tất cả. Trong phần lớn trường hợp, cảm giác âm thanh của ampli đèn tròn trịa, êm dịu một phần là do đèn và một phần nữa chính là do đặc tính của các biến áp xuất âm. Chính vì đặc điểm này của biến áp xuất âm nên trong hầu hết ác ampli bán dẫn của Mc Intosh, do có sử dụng biến áp tự ngẫu đầu ra, bạn cũng sẽ có cảm giác âm thành trầm ám giống đèn hơn.
Cụ thể hơn, các ampli đèn nên ghép với các bộ loa có độ nhạy cao, bởi lẽ công suất ra của các ampli đèn này khá thấp, thường dưới 30 – 50w đối với các ampli đẩy kéo và thậm chí chỉ dưới 10w đối với ampli single-end. Trên thị trường, phần lớn các loa đều có độ nhạy thấp và trung bình (86 -92dB), vì thế, chúng cần được kéo bởi cac ampli bán dẫn có công suất cao hơn.
Thế còn ampli dùng Mosfet thì sao? Về nguyên tác, các ampli có tầng công suất dùng Mosfet sẽ cho kết quả tốt nhất bởi vì khả năng đáp ứng tần số Mosfet rộng hơn, độ méo nhở hơn sò thường, nhất là ở khu vực tần số cao.
Tuy nhiên, không phải transistor lưỡng cực (sò thường) có âm thanh kém. Rất nhiều ampli cao cấp ngày nay vẫn dùng sò thường để làm tầng công suất. Một số mpli, ví dụ như Musical Fidelity kW500 chẳng hạn, dùng sò lưỡng cực ở tầng công suất mà âm thanh rất tốt.
Một số nhà sản xuất lại đưa ra các ampli lai (hybrid), trong đó đèn điện tử kết hợp với các transistor một các hợp lý và hài hòa để có thể khai thác những lợi thế tối ưu của từng loại. Audio research, Musical Fidelity, Vincent Audio… và nhiều hãng khác đã áp dụng thành công thiết kế này.
Cũng có những ampli thiết kế theo kiểu đối xứng (balance) cho kêt qủa tuyệt vời khi hệ thống gồm toàn những thiết bị đối xưng từ đầu vào cho đến đầu ra. Ưu điểm của hệ thông này, ngoài việc hạn chế được độ méo còn có thê cung cấp công suất lớn mà không phải nhờ tới điện áp cao.
Chúng tôi hy vọng rằng, không ai than phiền vì đã không nhắc tới các loại ampli digital chạy class D, class T, v.v. như những thương hiệu TacT, P/SAudio…vì những sản phẩm này hiện còn chiêm một thị phần quá nhỏ bé trên thị trường ampli hi-fi.
NHÌN NHẬN THẾ NÀO VỀ THÔNG SỐ KỸ THUẬT?
Từ các thông số kỹ thuật được công bố bởi nhà sản xuất cho đến chất lượng âm thanh trong thực tế có những liên hệ gì? Người ta không còn đoán mò điều đó nữa. Mối quan hệ giữa các con số và kết quả thực chất từ lâu đã không còn ý nghĩa, người ta luôn đặt câu hỏi về mức độ tin cậy của từng thông số. Hơn nữa, ta không thể biết các số liệu được công bố ra còn vì mục đích gì nữ không ngoài việc chỉ thông tin đến người tiêu dùng. Chính vì vậy, các số liệu thường lạc quan hơn là thực tế, thêm vào đó, việc đo đạc ở một chiếc máy được chọn ngẫu nhiên tong một loạt máy thường cho kết quả khác nhiều so với số dông các máy còn lại. Vì thế, không nên dùng các số liệu được công bố để làm cơ sở so ánh giữa các ampli, bởi lẽ chúng không được kiểm định dựa trên những điều kiện thông nhất. Các con số từ kết ủa đo đạc quả là không có nhiều ý nghĩa. Người ta có thể dùng tín hiệu xung vuông hay són sin để kiểm tra các ampli. Nhưng, tiếc thay, hai chiếc máy cùng mang lại kết quả như nhau khi đo đác có thể có những hiều quả âm thanh khác nhau. Chúng tôi cho rằng, một trong những nguyên nhân gây nên tình trạng đó là, âm nhạc không biến đổi theo một đường hình sin mà cũng chẳng phải là tín hiệu hình vuông.
KÊT LUẬN: LỰA CHỌN NHƯ THẾ NÀO?
Việc căn cứ vào các tiêu chuẩn, thông số kỹ thuật, các kết qur đo đạc và các ý kiến của bạn bè cùng chơi âm thanh, của người bán hàng đứng đắn,..có thể là cơ sở để chúng ta suy nghĩ, nhưng cần phải kết hợp tất cả các yếu tố đó. Chúng tôi cho rằng, cần phải tham khảo thêm cả những ý kiến được viết trong các tờ tạp chí chuyên ngành:càn phải biết rằng các thử nghiệm về chất lượng máy đều được thực hiện trong các điều kiện rất đặc biệt. Lựa chọn ampli cũng như các thiết bị khác cuả bộ dàn, tốt nhất là phải mắt thấy tại nghe và đặc biệt là phải tự bản thân bạn đánh giá những kết quả mang lại. Đáng tin cậy nhất là hãy thử nghiệm ngay tại nhà của bạn, trong môi trường mà bạn vốn đã rất quen thuộc.