Chọn và thẩm định dây

Nguyên tắc tối thượng của việc chọn dây là tương hợp. Nghĩa là ta phải chọn dây sao cho phong cách trình diễn và âm sắc của nó tương hợp với toàn bộ hệ thống để chúng bổ khuyết cho nhau và cùng tạo nên âm thanh hài hòa.

Ví dụ: nếu hệ thống trình diễn tiếng treble hơi sáng và chi tiết quá thì dây dẫn phù hợp với nó phải có khả năng dung hòa nhược điểm này, giúp người nghe cảm nhận âm thanh thú vị hơn. Còn nếu tiếng bass quá mạnh thì kiểu dây cho âm thanh chắc gọn lại khắc phục được điều này. Hoặc nếu một hệ thống thiếu tiếng trung thì người nghe không cảm nhận được độ nổi và vị trí của ca sĩ. Bộ dàn đó rất cần những dây dẫn giúp nhạc hướng về phía trước, tức là làm cho trung âm nổi lên.

Như vậy, sự tương hợp trong trình diễn giữa dây và các thiết bị là điểm đặc biệt quan trọng, song không nên mua sẵn dây trước khi bạn chọn loa, ampli, đầu đọc… Hãy coi đây là công việc cuối cùng của quy trình xây dựng dàn bởi ngoài việc tạo điều kiện cho thiết bị phát huy hết thế mạnh, dây dẫn chỉ có thể khắc phục nhược điểm của dàn chứ không giải quyết được mâu thuẫn giữa dàn và ampli. Để giải quyết mâu thuẫn này bạn phải phối ghép lại loa và ampli.

Một hệ thống hi-fi bình thường cần có một cặp dây loa (nếu đấu bi-wire, phải dùng hai cặp), một cặp dây tín hiệu giữa preampli và ampli công suất cùng vài cặp dây tín hiệu giữa thiết bị nguồn âm và preampli. Nếu ampli công suất nằm gần loa, dây loa sẽ ngắn, dây tín hiệu giữa preampli và ampli công suất sẽ dài. Khi bạn đã hình dung ra cấu hình hệ thống âm thanh của mình, hãy lập danh sách những dây bạn cần kèm theo chiều dài của chúng và tính toán sao cho dây càng ngắn càng tốt. Tuy nhiên, hãy nhớ trừ ra một đoạn khoảng nửa mét phòng trường hợp di chuyển vị trí loa, ampli hoặc những thay đổi khác.

Tính toán số tiền dành cho dây sao cho hợp lý là điều quan trọng không kém. Kinh nghiệm là nên đầu tư kha khá vào dây tín hiệu phần nguồn mà bạn sử dụng thường xuyên nhất. Ví dụ ưu tiên cho dây tín hiệu giữa đầu CD và preampli hơn dây giữa MD và preampli. Đồng thời bạn cũng phải quan tâm hơn tới dây dẫn giữa preampli và ampli công suất. Bất kỳ chất lượng âm thanh của thiết bị nào cũng đều ít nhiều phụ thuộc chất lượng của dây dẫn tín hiệu.

Có người cho rằng tất cả dây dẫn của một hệ thống nên có nguồn gốc từ một hãng vì ngay từ khi sản xuất, tác giả của chúng đã có dụng ý thiết kế sao cho chúng hợp tác với nhau ăn ý để có thể tạo ra hiệu quả âm thanh tối ưu. Song nhiều người lại cho rằng dùng dây từ nhiều nguồn khác nhau lại tốt hơn, bởi mỗi dây tác động đến âm thanh theo một cách riêng.

Kinh nghiệm cho thấy cách duy nhất để xác định dây dẫn tốt nhất cho hệ thống là lắng nghe. Trong một số trường hợp, dây của cùng một nhà sản xuất lại mang tới kết quả tốt nhất, nhưng cũng có khi, sử dụng phối hợp lại phát huy hiệu quả cao. Đa số các cửa hàng đều cho bạn mang vài dây về nhà nghe thử. Hãy tận dụng điều này.

Dây tín hiệu.

Hơn nữa, gu nghe nhạc của mỗi người của mỗi người là thước đo chính để đánh giá chất lượng của dây. Đừng để quan điểm của bạn bị phụ thuộc vào những nhận định hay những thông số mang tính kỹ thuật về các loại dây dẫn. Phần lớn những nhận định này là nhằm mục đích quảng cáo, nó rất ít hoặc hầu như chẳng nói gì đến chất lượng trình diễn âm thanh của dây khi phối ghép với hệ thống của bạn.

Trước khi đánh giá âm thanh của dây, bạn nhất thiết phải cho dây chạy rà. Trong lúc chạy rà, dây mới thường nghe hơi chói, cứng hoặc uể oải, gò bó và thiếu chiều sâu. Những tồn tại này thường sẽ biến mất sau vài giờ đến vài chục giây hoạt động. Có dây cần vài ngày, thậm chí vài tuần chạy rà. Tuy nhiên không phải cứ chạy rà xong là dây sẽ nghe hay mãi mãi, chỉ cần bạn để một thời gian không sử dụng, dây sẽ không thể nghe hay như nó vừa được chạy rà xong.

Dây loa.

Để đánh giá chất lượng dây, hãy lắng nghe dây đầu tiên trong khoảng từ 15-30 phút, rồi chuyển sang dây thứ 2. Cách chọn lựa là tự hỏi chính mình dây nào khiến bạn thấy nhạc nghe hay hơn, thú vị hơn. Bạn không cần phải phân tích những gì bạn đang nghe mà chỉ cần chọn chiếc dây mang lại cho bạn cảm giác hứng thú hơn khi thưởng thức âm nhạc là được.

Phương cách khác để thẩm định là nghe để phân tích âm thanh của từng dây rồi xác định thế mạnh và hạn chế của chúng. Bạn sẽ thấy rằng mỗi dây đều có ưu điểm và nhược điểm riêng, không có chiếc nào hoàn hảo.

Tuy nhiên bạn nên nhớ một điều: dây dẫn tốt đôi khi lại làm lộ nhược điểm mà từ trước đến giờ bạn chưa bao giờ thấy trong hệ thống của bạn. Dây loa và dây tín hiệu cũng có thể gây ra một số âm méo rất khó chịu cho âm thanh của hệ thống.

Sau đây là một số nhược điểm “đáng ghét” nhất và nguyên do.

Dây Coaxial.

Tiếng treble sạn và cứng: Nhiều dây loa khiến tiếng treble trở nên rất “chát”, âm thanh gồ ghề thay vì mềm mại và trôi chảy.

Tiếng treble sáng và sắc: Khi bạn thấy tiếng dàn xanh-ban nghe như một mớ tiếng ồn chói tai chứ không phải là những âm thanh lung linh, có độ rung ngân vang của một nhạc cụ bằng đồng. Chúng cũng có xu hướng “bắn tung tóe” trên sân khấu chứ không phải là những âm hình gọn gàn, có hình khối rõ ràng. Nếu bạn thấy những âm gió bị nhấn mạnh thái quá khiến cho tiếng treble rất chói hay xì xoẹt… thì có thể tin rằng dây này có bệnh về tiếng treble. Song cũng có những dây trình diễn tiếng treble rất tối và bó hẹp. Tiếng của dây loa cần phải rộng mở, dàn trải, có không gian trong dải tần số cao mà không được quá sắc.

Dây Balance.

Sự mệt mỏi khi nghe nhạc: Dây loa kém sẽ khiến người nghe nhanh chóng thấy mệt mỏi. Dấu hiệu của sự mệt mỏi là đau đầu, và bạn cảm thấy nhẹ nhõm hơn khi tắt nhạc, bạn muốn làm việc gì đó hơn nghe nhạc. Hậu quả tồi tệ nhất mà nó có thể gây ra là đôi tai bạn như căng lên. Với dây tốt (trong một hệ thống tốt), bạn nghe nhạc ở cường độ âm thanh lớn trong một thời gian dài mà không mệt mỏi. Nếu dây sinh ra hiện tượng hiệu ứng trên, bạn hãy tránh xa nó dù nó có bất cứ thế mạnh nào.

Thiếu không gian và chiều sâu: Sử dụng một bản nhạc có chiều sâu và không gian thật tự nhiên, lắng nghe xem dây dẫn tác động đến chiều sâu và cảm giác nhạc cụ được treo trên không gian ba chiều như thế nào.

Dây Optical.

Phân giải thấp: Một số dây trình diễn rất mượt mà, nhưng đôi khi lại khiến cho âm thanh thiếu chi tiếng. Đối lập với kiểu dây trình diễn âm thanh êm nhẹ, mượt mà là những dây “phơi bày thô bạo” mọi chi tiết âm thanh. Dây tốt phải thể hiện rõ các chi tiết âm thanh nhưng không được quá lộ liệu. Dây cần tạo ra cân bằng giữa các mức độ phân giải âm thanh và gợi cảm giác thư giãn, dễ chịu cho người nghe.

Tiếng bass “xốp” hoặc cao độ không rõ nét: Dây loa và tín hiệu kém chất lượng có thể khiến tiếng bass trở nên chậm chạp, bị “xốp”, bị mềm “oặt ẹo” hoặc thiếu sự sắc nét trong cao độ. Với những dây dẫn như vậy, tiếng bass trở nên rật nặng nền, ủy mị chứ không chắc chắn và căng tròn. Cao độ bị mờ nhạt, khiến phần trầm nghe như âm thanh của subwoofer rẻ tiền chứ không phải là một màn âm thanh sắc nét của những nốt nhạc riêng biệt.