Vị trí tương đối giữa loa và người nghe là nhân tố đóng vai trò vô cùng quan trọng trong chất lượng âm thanh của phòng nghe. Để nghe nhạc được hay, loa cần đặt ở những vị trí mang tính đối xứng nhau và người nghe cần ngồi trên trục chính giữa hai loa, với khoảng cách giữa họ và loa lớn hơn khoảng cách giữa hai loa một chút. Vị trí tối ưu này còn được gọi là “điểm ngọt” – nôm na là điểm ngồi nghe… sướng nhất! Đây không phải là quy tắc bất di bất dịch, nhưng làm được như vậy, bạn sẽ thấy sân khấu âm thanh và âm hình đẹp hơn, âm thanh trở nên tập trung. Nếu bạn ngồi lệch khỏi “điểm ngọt” này, bạn có cảm giác âm thanh lệch sang một bên loa.
Khoảng cách giữa các loa cũng có liên quan đến độ mở của sân khấu âm thanh và sự tập trung của âm hình (là cảm giác xác định được vị trí của nhạc cụ và ca sĩ trong không gian âm thanh). Khoảng cách hai loa càng lớn, sân khấu âm thanh càng rộng, nhưng âm hình lại bị suy yếu dần, thậm chí biến mất. Song nếu chúng quá gần nhau, độ sâu của sân khấu âm thanh sẽ bị hạn chế.
Những mảng tường quanh phòng nghe cũng liên quan tới cân bằng âm thanh tổng thể. Đặt loa gần tường, tiếng bass sẽ được tăng cường, khiến âm thanh trở nên nặng nề hơn. Có loại loa ngay từ đầu đã được thiết kế để đứng gần tường phía sau. Những loa này cần có sự phản xạ âm của phòng để làm cho âm thanh cân bằng và tự nhiên hơn. Những loa này khi đặt xa tường sẽ trình diễn rất yếu, âm thanh bị loãng. Song có loa sẽ phát tiếng dày và nặng nếu bạn đặt cách tường tối thiểu 1 m.
Khi đặt loa hãy xem tài liệu hướng dẫn kèm theo và xác định rõ loại loa nào phù hợp phòng của bạn nếu diện tích phòng hạn chế. Khi loa đặt gần tường, tiếng bass bị phản hồi sẽ cộng hưởng với nhau ở tần số thấp, làm cho tiếng bass nghe to hơn. Tất cả bề mặt của phòng (trần, sàn, bốn bên tường) đều làm tăng âm lượng của tiếng bass. Càng gần góc tường, tiếng bass càng lớn. Nhiều hãng loa cũng nêu rõ khoảng cách cần thiết giữa hai loa và tường. Hãy đặt loa ở vị trí nhà sản xuất gợi ý, sau đó, bạn có thể thử nghiệm nhiều vị trí khác nhau theo ý muốn.
Cuối cùng, khoảng cách loa và tường bên cũng liên quan đến độ lớn của âm phản xạ. Loa càng gần tường bên, âm thanh này càng lớn. Những bức tường được xử lý tiêu âm tốt có thể hạn chế được điều này.
Quy tắc chung để có được tiếng bass đẹp là khoảng cách giữa loa và tường sau bằng 1/3 chiều dài phòng (gọi là quy tắc 1/3), cũng có thể là 1/5 (quy tắc này ít phổ biến hơn). Cả hai vị trí này đều giảm khả năng phát sinh sóng đứng và giúp loa phối hợp với phòng tốt hơn. |
Khoảng cách giữa loa và tường phía sau ảnh hưởng tới chiều sâu âm thanh. Nhìn chung, loa càng xa tường sau, bạn sẽ cảm thấy âm thanh càng có chiều sâu. Sân khấu sâu và rộng ít khi xuất hiện ở những loa đứng gần tường hậu. Chỉ cần kéo loa ra xa vài chục cm, bạn đã thấy sự khác biệt giữa một sân khấu âm thanh đẹp và xấu. Tiếc thay, nhiều phòng nhạc lại không cho phép loa đứng ra xa tường. Trong những căn phòng đó, hãy làm cho bức tường phía sau có tính tiêu âm bằng cách sử dung những vật liệu tiêu âm phủ lên mặt tường.
Độ cao của loa ảnh hưởng tới độ cân bằng âm thanh. Dải tần của hầu hết các loa đều có sự thay đổi khi vị trí đặt loa lên cao hoặc xuống thấp. Những thay đổi này chủ yếu tác động đến tiếng trung và tiếng treble chứ hầu như không ảnh hưởng tới tiếng bass. Khi tai bạn ở vị trí vừa đúng tầm loa trung hoặc loa treble, âm thanh sẽ rõ nét hơn. Theo kinh nghiệm, vị trí của loa treble cách sàn từ 80-120 cm sẽ là độ cao đẹp nhất.
Góc của loa tác động đến độ cân bằng âm thanh, độ sâu và độ tập trung của âm hình. Hầu hết các loa cần đặt hơi nghiêng mặt về phía người nghe, nhưng có loa lại phải hướng thẳng về phía trước. Góc của loa có ảnh hưởng sâu sắc tới sự cân bằng giữa tần số trung và cao, độ tập trung của sân khấu âm thanh và cảm giác không gian, cũng như tính tức thì, trực diện của âm thanh…
Vì tiếng treble có hướng tính cao, nên việc chỉnh cho loa hướng về phía tai nghe sẽ tăng lượng tiếng treble bạn nghe thấy tại “điểm ngọt”. Nếu tiếng quá sáng thì có thể điều chỉnh lại bằng cách quay hướng loa lệch khỏi tai bạn một chút.